Cyrulnik Boris - Anatomia uczuc, E-Book (Nieposegregowane)
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
BORIS CYRULNIKANATOMIA UCZUWydawnictwo W. A. B., Warszawa 1997W serii z WAG ukazay si:DROGA SERCADalaj Lama, Eugen DrewermannISTOTNEGO NIE WIDAEugen DrewermannCZYSTO l BRUDGeorges VigarelloCUDOWNE l POYTECZNEBruno BettelheimNADZIEJE MEDYCYNYJean BernardBORIS CYRULNIKANATOMIA UCZUWARSZAWA 1997740852Tytu oryginau; Les nourritures affectwes c Editions OdiIeJacob, septembrel993Ouvrage publie dans le cadre du Programme d'Aide i la Publication BOY-ELESKI avec le soutien duMinistre francais des Affaires Etrangeres, des Seryices Culturels de 1'Ambassade de France et de1'Institut Francais en Pologne.Ksika wydana w ramach Programu Wspierania Dziaalnoci Wydawniczej im. Boya-eleskiego, zpomoc francuskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych, Biura Radcy Kulturalnego Ambasady Francji iInstytutu Francuskiego w Polsce. _^.__.{'^'^^'^*^'"^,' .iT <*- /^ '. \Redakcja: Barbara Walicka Korekta: Anna Tuchowska Redakcja techniczna: Anna KozlowsProjekt okadki i strony tytuowej: Krzysztof Jablonowski Dustracja na okadce: MeKong, WarszawaWydanie ICopyright c for the Polish edition by Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & Co and WydawnictwoW.A.B.Agencja Wydawnicza Jacek Santorski & CoAdres do korespondencji: 03-912 Warszawa 33, skrytka pocztowa 54Biuro: ul. Podwale 11, Warszawa, tel.,fax: 831 14 64 w. 353Wydawnictwo W.A.B. ul. Nowolipie 9/11 00-150 Warszawa tel., fax 635 15 25 e-mail: wab@qdnetplWarszawa 1997ISBN 83-87021-23-7 ISBN 83-86821-25^CUAJNa czym polega problemMao kto zdaje sobie spraw, e kultura zachodnia wpyna w istotny sposb na zachowania psw. Oweczworonogi, ktre od czternastu tysicy lat towarzysz nam w yciu codziennym i dziel nasze losy,zaczy si najwyraniej uwaa za "nadpsy". Przesikny nasz kultur, co wpyno na zmian ichpsychiki!Psy domowe czsto szczekaj, naladujc w ten sposb komunikaty sowne istot cywilizowanych.Wiejskie kundle ujadaj, gdy co si wok nich dzieje, dzikie psy za, bez wzgldu na gatunek, nieszczekaj wcale; wszyscy owcy zachowuj si cicho.Baczna obserwacja ich zachowa przynosi odpowied na od tak dawna nurtujce filozofw pytanie oznaczenie cech wrodzonych i nabytych: zwierzta, obdarzone przekazywan genetycznie zdolnoci doszczekania, inaczej wykorzystuj j w rodowisku naturalnym, a inaczej - yjc wrd ludzi. Przykadpsw dowodzi, e ta sama cecha genetyczna moe przybiera rne formy zalenie od tego, czy rozwijasi w warunkach naturalnych, czy te w rodowisku, zdominowanym przez sowo.Oczywicie ycie psa przebiega inaczej ni ycie czowieka, chocia w ludzkim jzyku s zwroty iprzysowia wiadczce o przenikaniu si obu wiatw. wiat zewntrzny psa, w ktrym istniej silniedziaajce na wyobrani zapachy, dwiki wywoujce trudne do opisania wraenia, mgliste i subtelne jakpastelowe obrazy, budzi u tych zwierzt emocje i odczucia ludzkie. Te stworzenia doz-naly od nas wszystkiego, traktowalimy je na wszelkie moliwe sposoby. W peruwiaskich wityniachbyy bstwami, staroytni Egipcjanie przywdziewali po nich aob, a nasi przodkowie w epoceredniowiecza ywili do nich nienawi, oskarajc o nieczyste zwizki z czarnoksinikami. Kochalimyje, obawialimy si ich, wykorzystywalimy je, wielbilimy, a nawet jedlimy.Odkd na Zachodzie uznano je za ywe dziea sztuki, majce pobudza nasz wraliwo1, zaczy sizachowywa swobodnie, z czasem coraz czciej rzuca si na ludzi, poniewa uwierzyy w swdominujc pozycj2. W cywilizacjach, ktre postrzegaj je przede wszystkim jako zwierzta zdobywajcepoywienie na wielkich mietniskach, otaczane s tak pogard, e czuj si zdominowane. Chowajwic ogon pod siebie, kad po sobie uszy i unikaj ludzi.Takie ujcie problemu byoby zgodne z tendencjami Freuda, ktry pisa: Istniej w czowiekuodziedziczone postawy psychiczne, przypominajce instynkt zwierzcy, i to wanie stanowi istotniewiadomoci^', a take: Gdyby ludzie umieli wycign waciw nauk z bezporedniej obserwacjidzieci, wtedy mona by byo zaniecha napisania tych trzech rozpraw4. Uwaga ta zachca doobserwowania kadej ywej istoty w jej rodowisku naturalnym, aeby mc sobie wyobrazi wiatniezbdny dla jej istnienia.By moe obserwacja miaa tak wielu przeciwnikw dlatego, e jest rdem przyjemnoci zmysowej?Niektrzy z siedemnastowiecznych filozofw byli nawet wizieni za zalecanie obserwacji bezporedniejjako metody badawczej. Trzeba byo Laenneca w XIX wieku, aby stwierdzi, e pewne widoczne na cielechorego zmiany mog by zwizane z procesem chorobowym zachodzcym wewntrz organizmu.Przedtem stawiano diagnoz lekcewac zu-penie te oznaki. Od XV wieku medycy potrafili dokadnie opisa osp, bowiem wystpujce przy tejchorobie krosty byy widoczne. Nie znali jednak jej przyczyn z powodu braku mikroskopu. W tamtychczasach byo nie do pomylenia, eby jaki mikroorganizm mg zakazi wikszy; nikt zreszt nie wtpi,bo dawao si to zauway, e epidemia zabieraa tych, ktrzy nie byli posuszni swym ojcom, cowwczas uwaano za pewnik. Tak oto ludzie uzyskali "dowd" na to, e kada epidemia jest kar bosk5.Ci, ktrzy nie lubi lub nie umiej obserwowa, szukaj wytumaczenia w mitach. Naley jednakpodkreli, e obserwacja polega nie tylko na otwarciu oczu. onierze francuscy, ktrzy w latach 1920-26tumili powstanie Rifenw w Maroku, czsto stawali si pospni, przybici, a nawet paczliwi. W tym okresielekarze wojskowi odkryli, e wiele symptomw klinicznych, wizanych przedtem z oddziaywaniem pynwtoksycznych, mona wytumaczy dziki rozwojowi parazytologii. Przystpili wic, zgodnie z logik, do po-szukiwania pasoyta, ktrego odkrycie wyjanioby przyczyn depresji dzielnych wojakw.Wyznawcy pogldu, e wiedz zdobywa si wycznie przez obserwacj, zapominaj, e czowiek widzisi jedynie to, co jest w stanie zobaczy. Zmysy myl nas do tego stopnia, e obserwacja pozbawionametody umoliwia nam dostrzeganie wycznie tego, co chcemy zauway. De Clerambault, mistrz iwsppracownik Jac-quesa Lacana, by jedynym wrd psychiatrw specjalist w dziedzi-Tlie fetyszyzmutkanin. Kiedy popeni samobjstwo, zwrcono u-wag, e sam kolekcjonowa tkaniny oraz fotografiedziwnych dra-perii6. Dostrzega wybirczo formy, na ktre by najbardziej uwraliwiony. Jego wizja wiataodtwarzaa jego wiat wewntrzny. Prawd mwic, perwersyjne zainteresowanie tkaninami nie istnieje, wprzeciwnym razie wszystkie kobiety byyby jego ofiarami.Gdy niektre mechanizmy percepcji rozregulowuj si, odmiennie postrzega si wiat. Alkohol uszkadzaguzki Korsakowa,mae skupiska komrek, ktre stanowi rodzaj przekanika w sieci pamiciowej: w takich przypadkach nicju nie moe stanowi dowiadczenia dla podmiotu pozbawionego pamici, ktry przeistacza si szybkow czowieka bez przeszoci.Pod wpywem niewydolnoci krenia moe nastpi uszkodzenie niewielkiej okolicy znajdujcej si podznacznych rozmiarw jdrem wzgrza: czowiek traci byskawicznie wszelk motywacj7. Osoba dotknitat dolegliwoci owiadcza z najwiksz szczeroci, ie ycie nic nie jest warte. Jednake wstrzykniciehormonw bd pobudzenie neuroprzekanikw znajdujcych si w tej strefie wystarczy, by ta samaosoba zacza entuzjastycznie wykrzykiwa, ze tycie jest wspaniale, jak mogtem powiedzie, e nie wartoy? Nastrojem, ktry nadaje wiatu koloryt uczuciowy oraz pobudza ch ycia, mona bardzo atwomanipulowa.Wizja wiata zaley wic od aparatu, za pomoc ktrego si go postrzega. Uszkodzenie niewielkiejokolicy w bocznej czci kory mzgowej, ktra zarzdza obrazem, powoduje, e wiat odzwierciedlanyjest z luk w zakresie informacji w tym wanie miejscu. Jeeli owa "dziura" znajduje si na szczycie patapotylicznego, informacje wzrokowe s prawidowe, jednake nie przeksztacaj si w obraz. Osoba ztakim defektem, mimo e wcale nie jest niewidoma, nie widzi niczego!Mowa, ktr tak nam trudno zdefiniowa, cho wci wypowiadamy na jej temat mas sw, moe naglezosta zahamowana, gdy cz mzgu w okolicy skroniowej zatraci zdolno organizowania dwikw wsowa. Osoba dotknita tym schorzeniem nie jest gucha, lecz dwiki wypowiadanych sw nic dla niej nieznacz.Nawet pojcie tak abstrakcyjne jak czas przestaje by doznaniem w znaczeniu zmysowym, gdyuszkodzenie szczytu pata czoowego uniemoliwia antycypacj8. Osoba taka yje w cigu czasuteraniejszego, gdzie nic nie nabiera waciwego sensu. Nic ju jej nie niepokoi, poniewa nie musi siobawia przyszoci.Prosta obserwacja dostarcza wicej informacji o osobowoci obserwatora ni o przedmiocieobserwowanym. Ci, ktrzy obsesyjnie wszystko podaj w wtpliwo, gromadz tak duo znakw, e wkocu wszystko im si gmatwa. Inni, mniej dociekliwi czy bardziej nerwowi, zadowalaj si postrzeeniemdwch lub trzech wskazwek, na podstawie ktrych buduj poetyckie uoglnienia. Ludzie przewrotniwylapujjaki szczeg, ktry pozwala im kpi z kolegw i upokarza ich, podkrelajc ich niewiedz9-Ci, ktrym obserwacja sprawia przyjemno, uwaaj, e tym, co przyciga uwag, jest odmienno.Informacja stereotypowa usypia inteligencj, potwierdzajc tylko to, co ju jest wiadome. Dlatego waniemetody porwnawcze uatwiaj zrozumienie. Innowacja wymaga zdolnoci do niezwykych skojarze,umiejtnoci poetyzowania, ktre jednoczenie zadziwia i pobudza. Pewno jest przeciwiestwem myli,intelektualn monotoni.Opis wiata zwierzcego i porwnywanie go ze wiatem ludzkim stanowi zbir pobudzajcych umysasocjacji. W adnym przypadku nie moe by mowy o ekstrapolacji, a tym bardziej o prbie sprowadzeniaczowieka do poziomu zwierzcia. Wrc...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]