Cyfrowa telewizja naziemna w Polsce, TELEWIZIA DVB-T I CB RADIO
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Naziemna Telewizja Cyfrowa
Spis treści
1. Wprowadzenie..................................................................................................................................2
2. Wstęp................................................................................................................................................2
a) Standard transmisji.....................................................................................................................2
b) Standard kompresji.....................................................................................................................2
c) Rozdzielczość obrazu.................................................................................................................3
d) Rozdzielczość ekranu.................................................................................................................3
e) Multipleks...................................................................................................................................3
3. Co z tą polską naziemną telewizją cyfrową ?...................................................................................4
4. Rejon Poznania.................................................................................................................................5
5. Instalacja antenowa i sprzęt do odbioru...........................................................................................7
6. Spostrzeżenia praktyczne w oparciu o transmisje testowe DVB-T w rejonie Poznania i części
Wielkopolski.......................................................................................................................................11
1
kwiecień 2009
©
Delta
1. Wprowadzenie
Technika cyfrowa otacza nas zewsząd, zaczyna być obecna w każdej dziedzinie naszego
życia. Przekazy telewizyjne przestają być w tym przypadku wyjątkiem. Technika cyfrowa niesie
ze sobą lepszą jakość przekazu telewizyjnego oraz nowe możliwości, takie jak chociażby obraz
wysokiej rozdzielczości, dźwięk wielokanałowy, serwisy informacyjne. Już od pewnego czasu
można zauważyć, że transmisje dosyłowe do stacji przekaźnikowych realizowane są
z wykorzystaniem techniki cyfrowej łączami satelitarnymi, a nie tak jak do niedawna
analogowo radiolinią naziemną. Patrząc więc od strony nadawcy telewizyjnego zarówno proces
realizacji materiału jak i przesyłu sygnału jest już w tej chwili realizowany w sposób cyfrowy.
Aby w pełni cieszyć się tą techniką i docenić ją pozostał do wykonania ostatni krok,
dostarczenie przekazu cyfrowego do końcowego odbiorcy. Niesie to oczywiście ze sobą
konieczność nabycia przez odbiorcę odpowiedniego tunera lub odbiornika z wbudowanym
tunerem umożliwiającego odbiór sygnału w systemie cyfrowym. Niniejszy artykuł ma na celu
pomóc użytkownikowi zorientować się w temacie, tak aby mógł świadomie dokonać wyboru
odpowiedniego dla siebie sprzętu. Zawiera również informacje na temat planowanego
uruchomienia przekazu cyfrowego na terenie Wielkopolski oraz pewne spostrzeżenia
wynikające z prowadzonych już od pewnego czasu przekazów testowych.
2. Wstęp
a) Standard transmisji
Na wstępie należy przytoczyć kilka podstawowych pojęć, których rozróżnienie
i znajomość umożliwi nam właściwe zrozumienie tematu telewizji cyfrowej i pomoże w wyborze
odpowiedniego zestawu do jej odbioru.
Na świecie istnieje kilka standardów telewizji cyfrowej. Jednym z nich, który został
przyjęty na terytorium Europy (a także w części krajów azjatyckich i Australii) jest standard
DVB (Digital Video Broadcasting)
.
Istnieją cztery główne odmiany standardu DVB w zależności od jego przeznaczenia:
•
DVB-S
i
DVB-S2
- dla transmisji satelitarnych,
•
DVB-T
i
DVB-T2
- dla transmisji naziemnych (Terrestrial),
•
DVB-C
i
DVB-C2
- dla transmisji w sieciach kablowych,
•
DVB-H
i
DVB-SH
- dla transmisji naziemnych i satelitarnych do urządzeń przenośnych
(np. telefon komórkowy, palmtop, itp.).
Standard DVB opisuje parametry transmisyjne przekazu cyfrowego.
b) Standard kompresji
Drugim ważnym pojęciem jest format kompresji przesyłanych danych (obrazu
i dźwięku). W standardach DVB wykorzystuje się formaty
MPEG-2
oraz
MPEG-4
(H.264/AVC)
. Są to standardy kompresji sygnału wizyjnego. Standard MPEG-4, ściślej
mówiąc jego odmiana H.264/AVC jest nowszym standardem kompresji wymagającym o połowę
mniejszej przepustowości dla strumienia danych w odniesieniu do strumienia MPEG-2 przy
zachowaniu porównywalnej jakości obrazu. Niezależnie od rodzaju kompresji obrazu, dźwięk
może być przesyłany jako strumień mono/stereo lub wielokanałowy. Do danego programu
może w tym samym czasie być przesyłanych kilka strumieni dźwięku umożliwiając
użytkownikowi np. wybór wersji językowej.
Jak już wyżej wspomniano do cyfrowej transmisji naziemnej opracowany został
standard DVB-T. Niedawno pojawiła się jego nowsza odmiana standard DVB-T2, który
dwukrotnie lepiej wykorzystuje pojemność pasma. Został on opracowany z myślą
o transmisjach naziemnych obrazu wysokiej rozdzielczości - HD (do formatów obrazu jeszcze
wrócimy). Należy wspomnieć, że standardy te nie są kompatybilne. Odbiornik DVB-T nie
2
kwiecień 2009
©
Delta
odbierze sygnału DVB-T2, ale należy oczekiwać, że odbiorniki DVB-T2 będą pozwalały na
odbiór również przekazów DVB-T (analogicznie do sytuacji jaka w chwili obecnej ma miejsce
dla transmisji satelitarnych DVB-S/S2). Warto o tym wspomnieć, ponieważ robi się coraz
większe zamieszanie i często kojarzone i zarazem mylone ze sobą są standardy transmisyjne
i kompresji samego obrazu. Można usłyszeć, że DVB-T to MPEG-2, DVB-T2 to MPEG-4. Tak nie
jest, to dwie różne rzeczy! Wzięło się to z tego, że w większości krajów europejskich
uruchomiono przekaz cyfrowy DVB-T z zastosowaniem kompresji MPEG-2 (m. in.: Wielka
Brytania, Niemcy, Czechy, ...). Natomiast w naszym kraju zaczęto się zastanawiać nad
docelowym wprowadzeniem nowszego standardu kompresji MPEG-4 i dodatkowo na to nałożyły
się informacje o opracowywaniu nowego standardu transmisji w Europie, czyli DVB-T2.
W rzeczywistości zarówno przekazy DVB-T, jak i DVB-T2 mogą wykorzystywać kompresję
MPEG-2 jak i MPEG-4 (we Francji wykorzystuje się transmisję DVB-T/MPEG-4). Oczywiście
mówiąc o DVB-T2 jako o docelowym systemie transmisji dla HDTV, zakłada się zastosowanie
kompresji MPEG-4 (lepsze wykorzystanie pasma, większa liczba kanałów).
Standard DVB-T2 jest przewidywany jako następca standardu DVB-T do wprowadzenia
na terenach gdzie usługi telewizji cyfrowej są już dobrze rozwinięte (sytuacja taka ma miejsce
w tej chwili w Wielkiej Brytanii). Jako system do wprowadzenia telewizji cyfrowej (przejścia
z transmisji analogowej na cyfrową) uznaje się standard DVB-T. Jest to oficjalnie przyjęta
strategia przez stosowną Komisję Europejską.
Należy teraz wreszcie wspomnieć co oznacza pojęcie HDTV, jakie formaty obrazu mogą
być transmitowane w telewizji cyfrowej, co to jest multipleks ?
c) Rozdzielczość obrazu
Dwa podstawowe parametry charakteryzujące format obrazu to jego rozdzielczość oraz
sposób wyświetlania. Dobrze nam znany z telewizji analogowej system PAL charakteryzuje 625
linii poziomych obrazu, obraz jest wyświetlany z przeplotem (linie parzyste, linie nieparzyste -
ang.
interlace
, ozn. „i”). Zgodnie z tym można go opisać jako 625i. Tak naprawdę część linii
występujących w sygnale to linie synchronizujące, stąd rzeczywista liczba linii obrazu to 576.
Tryb
576i
stał się jednym z podstawowych trybów wyświetlania obrazu w telewizji cyfrowej.
Obraz tej rozdzielczości określany jest też mianem
SDTV
(Standard Definition) - standardowa
rozdzielczość. Telewizja cyfrowa pozwala również na transmisję obrazu o wyższych
rozdzielczościach określanych mianem
HDTV
(High Definition) - wysoka rozdzielczość. Przy
transmisjach cyfrowych obraz może być również wyświetlany bez przeplotu (ze stałym
skanowaniem - ang.
progressive scan
, ozn. „p”). Dla transmisji telewizyjnych przyjęto
następujące formaty obrazu HDTV:
•
720p
(1280 x 720 pikseli, bez przeplotu),
•
1080i
(1920 x 1080 pikseli, z przeplotem).
Obraz w rozdzielczości SDTV przesyłany jest zarówno w proporcjach 4:3 jak i 16:9 (ekran
panoramiczny). Dla transmisji HDTV przyjęto proporcje 16:9.
d) Rozdzielczość ekranu
Większa rozdzielczość obrazu wymaga lepszej jakości ekranu odbiornika telewizyjnego -
aby zobaczyć większą rozdzielczość obrazu musimy mieć większą rozdzielczość ekranu. Co do
rozdzielczości ekranu wprowadzono następujące pojęcia:
•
HD Ready
- rozdzielczość ekranu co najmniej 720 linii w pionie,
•
Full HD
- pełna rozdzielczość HD: 1080 linii w pionie.
Oczywiście na ekranie HD Ready również możliwe jest oglądanie obrazu Full HD, ale nie
zobaczymy wówczas pełnej rozdzielczości - szczegółowość obrazu będzie nieznacznie mniejsza.
e) Multipleks
Do transmisji cyfrowych naziemnych przewidziano
III
,
IV
i
V
pasmo telewizyjne, czyli
zakresy
VHF-H
i
UHF
. Są to kanały 5-12 i 21-69. Kolejną zaletą telewizji cyfrowej jest
możliwość przesłania na jednym kanale większej liczby programów. Jest tak dlatego, ponieważ
3
kwiecień 2009
©
Delta
szerokość pasma kanału telewizyjnego (7 MHz dla VHF, 8 MHz dla UHF) zapewnia określoną
przepływność danych - pozwala na przesłanie strumienia o określonej wielkości (do 20 Mb/s
dla DVB-T). Stąd na jednym kanale może być transmitowanych kilka strumieni
odpowiadających poszczególnym programom (video, audio, dodatkowe dane).
Multipleksem cyfrowym
- nazywamy pakiet programów telewizyjnych, radiowych
i dodatkowych usług jednocześnie transmitowanych cyfrowo do odbiorcy na jednym kanale
częstotliwości.
Oprócz strumieni video i audio, czyli obrazu i dźwięku może również przesyłać dodatkowe
usługi, takie jak np. Elektroniczny Przewodnik Programu (z ang. EPG), czy np. usługi dostępu
warunkowego (kodowania) określonych treści lub całych programów.
Liczba programów na
jednym kanale dla DVB-T
MPEG-2
MPEG-4
SDTV
3-4
7-8
HDTV
1
2-3
W przypadku bardziej wydajnej kompresji MPEG-4 możliwy jest też podział np. na 4 programy
SDTV i 1 program HDTV. Warto też zauważyć, że na tym samym kanale częstotliwości oprócz
programów telewizyjnych mogą być przesyłane jako same strumienie dźwięku - programy
radiowe.
Standard DVB-T2 niesie ze sobą jeszcze większe możliwości. Poprzez lepsze wykorzystanie
pasma umożliwia przesłanie na jednym kanale częstotliwości strumienia do 34-40 Mb/s, co
umożliwia nadawanie do 3-4 programów telewizyjnych jakości HDTV (MPEG-4 oczywiście).
3. Co z tą polską naziemną telewizją cyfrową ?
Już od pewnego czasu słychać w Polsce o telewizji cyfrowej. Co jakiś czas można
przeczytać, że ktoś z kimś się gdzieś spotkał żeby coś ustalić, poddać pod konsultacje, ogłosić,
poczekać na zgłoszenia, rozpatrzyć..., podczas gdy nasi sąsiedzi podają już dwucyfrowe liczby
procentowe o pokryciu swojego terytorium sygnałem cyfrowym. Pozostawmy to wszystko bez
komentarza, no może powiem tylko, że według ostatniego raportu Komisji Europejskiej
w sprawie tempa cyfryzacji wśród 27 krajów unijnych umieszczono nas w ostatnim szeregu
(regularne transmisje cyfrowe występują w 21 krajach, 6 krajów wyłączyło już całkowicie
sygnał analogowy, a pozostałe zrobią to do 2012 roku, za wyjątkiem Polski - do 2015). Polska,
jako jedyne państwo UE, nie ma narodowej, przyjętej przez rząd, strategii przejścia od
telewizji analogowej do cyfrowej. Przez 8 lat od opracowania przez Instytut Łączności (2001)
planów sieci cyfrowych udało się uruchomić zaledwie kilka transmisji testowych, pomimo
wcześniejszych zapowiedzi o rozpoczęciu regularnych przekazów w 2002 roku.
Teraz trochę bardziej optymistycznie, przyszła wiosna, dmuchnęło nowszymi
wiadomościami i w odpowiedzi na pytanie tytułowe rozdziału, stan na dzień dzisiejszy
(początek kwietnia 2009) wygląda następująco:
•
zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami rozporządzenia Ministra Infrastruktury
potwierdzono specyfikacje dotyczącą wyboru standardu dla naziemnej telewizji cyfrowej
- jest nim
DVB-T
z formatem kompresji obrazu
MPEG-4 (H.264/AVC)
z możliwością
nadawania sygnału HDTV 1080i, 720p, oraz formatem kompresji dźwięku
wielokanałowego zgodnego z
MPEG-2 Layer II
i
Dolby Digital Plus
(E-AC-3)
,
•
zgodnie ze styczniowym projektem KRRiT, przejście z transmisji analogowej na
transmisję cyfrową ma przebiegać w następujący sposób:
1)
rozpoczęcie rozpowszechniania w sposób cyfrowy
odbywać się będzie w 3
etapach:
a)
etap pierwszy — nie później niż do dnia 30 września 2009 r. na
następujących obszarach: Zielona Góra, Żagań, Warszawa, Poznań oraz
w miarę możliwości technicznych, na obszarze Rzeszowa i Wisły,
4
kwiecień 2009
©
Delta
b)
etap drugi — nie później niż do dnia 31 marca 2010 r. na następujących
obszarach: Kalisz, Częstochowa, Opole, Szczecin, Bydgoszcz, Wrocław,
Lublin, Olsztyn, Konin, Piła, Białogard, Świnoujście, Koszalin, Lębork, Płock,
Opoczno, Jelenia Góra, Kłodzko, Zakopane—Rabka, Dęblin, Zamość, Elbląg,
Giżycko, Iława, jak również Rzeszów i Wisła, jeżeli nie zostały one
uruchomione w etapie pierwszym,
c) etap trzeci — nie później niż do dnia 31 lipca 2011 r. na wszystkich
obszarach nieujętych w poprzednich etapach;
2) zaprzestanie rozpowszechniania w sposób analogowy odbywać się będzie w 4
etapach:
a) etap pierwszy — nie później niż do dnia 30 czerwca 2011 r. na następujących
obszarach: Żagań, Zielona Góra,
b) etap drugi — nie później niż do dnia 30 września 2011 r. na następujących
obszarach: Świnoujście, Koszalin, Lębork, Piła, Białogard, Szczecin, Płock,
Konin, Kłodzko, Zakopane—Rabka, Jelenia Góra, Rzeszów, Wisła, Leżajsk—
Przemyśl,
c)
etap trzeci — nie później niż do dnia 30 września 2012 r. na następujących
obszarach: Warszawa,
Poznań, Kalisz, Częstochowa, Opole, Bydgoszcz,
Wrocław, Lublin, Olsztyn, Opoczno, Dęblin, Zamość, Elbląg, Giżycko, Iława,
d) etap czwarty — nie później niż do dnia 31 lipca 2013 r. na następujących
obszarach: Gniezno, Katowice, Łódź, Gdańsk, Ostrołęka, Siedlce, Kraków,
Tarnów, Szczawnica—Gorlice, Bieszczady, Kielce, Białystok, Suwałki;
•
w skład pierwszego multipleksu ma wejść 7 programów jakości SDTV, będą to:
TVP1,
TVP2, TVP Info,
oraz 4 programy, które obecnie można odebrać w sposób analogowy
w różnych rejonach kraju, tzn.:
Polsat, TV 4, TVN, TV Puls
(najprawdopodobniej -
ponieważ składanie wniosków jeszcze trwa - do 17 kwietnia),
•
19 marca ogłoszono, że Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT) być może w maju
ogłosi konkurs na operatora drugiego multipleksu naziemnej telewizji cyfrowej i mniej
więcej w tym samym czasie konkurs na ofertę programową na tym multipleksie (na
drugi multipleks również przewiduje się 7 programów jakości SDTV),
•
w okresie przejściowym (do czasu całkowitego zakończenia transmisji analogowej)
działać mają nie więcej niż dwa multipleksy cyfrowe.
4. Rejon Poznania
Jak już ustalono transmisja cyfrowa w rejonie Poznania (Radiowo Telewizyjne Centrum
Nadawcze Śrem) ma się rozpocząć do 30 września 2009 roku, przy równoczesnym utrzymaniu
transmisji analogowej przez okres trzech lat (do 30 września 2012).
Do transmisji dwóch multipleksów cyfrowych z nadajnika w Śremie przeznaczono kanał
23 (490 MHz)
oraz kanał
39 (618 MHz)
. Transmisja cyfrowa ma również dodatkową zaletę -
do pokrycia zasięgiem danego obszaru wystarcza znacznie mniejsza moc nadajnika niż
w przypadku transmisji analogowej.
Z myślą o odbiorze cyfrowym firma Delta przygotowała trzy modele zwrotnicy
antenowej, które na jednym z wejść umożliwiają przepuszczenie zakresów częstotliwości
przeznaczonych do odbioru cyfrowego w rejonie Poznania. Są to następujące modele zwrotnic:
oraz
Zwrotnice te zapewniają
równocześnie odbiór dotychczasowych sygnałów analogowych w rejonie Poznania.
5
kwiecień 2009
©
Delta
[ Pobierz całość w formacie PDF ]