Cukrzyca.Otylosc, cukrzyca
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Cukrzyca
jest zespołem zaburzeń metabolicznych towarzyszących przewlekłej hiperglikemii, spowodowanej zaburzeniami sekrecji insuliny i/lub upośledzeniem jej działania na tkanki obwodowe, czyli insulinoopornością.
Nowa klasyfikacja wyróżnia :
ü typ 1 cukrzycy (niedobór insuliny przeważnie spowodowany autoimmunologicznym uszkodzeniem wysp beta trzustki) oraz
ü typ 2 (warunkowany zarówno zaburzeniami regulacyjnymi sekrecji insuliny jak i insulinoopornością).
Cukrzyca typu 2 w większości zatem dotyczy osób w wieku poprodukcyjnym, czyli powyżej 65 roku
Istotny wpływ na zapadalność na cukrzycę typu 2 mają czynniki środowiskowe.
Najważniejsze środowiskowe czynniki diabetogenne (wpływające na powstawanie cukrzycy)
związane z podeszłym wiekiem to:
· względne zwiększenie się masy tłuszczowej ciała,
· narastająca z wiekiem insulinooporność,
· brak aktywności ruchowej,
· zwiększona aktywność układu współczulnego,
· przewlekłe stosowanie leków sodopędnych (zwiększających wydzielanie sodu przez nerki),
· przewlekłe stosowanie leków o właściwościach diabetogennych.
Im późniejszy jest wiek zachorowania, tym bardziej w etiopatogenezie cukrzycy typu 2 dominuje insulinooporność. Stanowi ona również zazwyczaj główny mechanizm patogenetyczny cukrzycy ujawniającej się po 60. roku.
Insulinooporność odgrywa istotną rolę nie tylko w patogenezie cukrzycy, ale także otyłości.
U osób starszych cukrzyca jest zespołem chorobowym, w przebiegu którego zaburzeniom metabolizmu glukozy towarzyszą (a nawet dominują) w obrazie klinicznym takie powikłania jak makroangiopatia (zwężenie światła dużych naczyń i ich przebudowa), neuropatia, nefropatia (uszkodzenie naczyń nerek), mikroangiopatia (zwężenie światła drobnych naczyń), retinopatia, trudności w gojeniu się ran. Nieleczenie cukrzycy powoduje wzrost umieralności z powodu późnych powikłań tej choroby.
Podstawą rozpoznania cukrzycy jest stwierdzenie powtarzalności nieprawidłowych wartości
glikemii ( stężenie glukozy na czczo powyżej 100 mg/dl) oraz objawy kliniczne.
W leczeniu cukrzycy typu 2 kluczowe znaczenie odgrywa modyfikacja stylu życia, przede wszystkim wprowadzenie:
1. odpowiedniej diety,
2. regularnej aktywności fizycznej w postaci sterowanego treningu zdrowotnego
3. zachowań prozdrowotnych (w tym rezygnacja z nadmiernego spożywania alkoholu oraz palenia tytoniu)
Cele treningu fizycznego w leczeniu cukrzycy typu 2:
· wyrównanie glikemii, zwiększenie wrażliwości tkanek na insulinę
· usprawnienie działania układu sercowo--naczyniowego zapobieganie jego schorzeniom
· redukcja nadmiaru masy ciała, zmniejszenie masy tkanki tłuszczowej
· wydłużenie średniego oczekiwanego okresu życia
· poprawa jakości życia
Zasady planowania wysiłku fizycznego
Przed rozpoczęciem ćw. należy skonsultować się z lekarzem, aby ocenił ogólną kondycję fizyczną. Zgoda lekarza jest konieczna jeżeli wiek pacjenta przekracza 35 lat i choruje na cukrzycę 20 lat i dłużej. Przed rozpoczęciem ćw. należy upewnić się o prawidłowym wyrównaniu cukrzycy.
Lekarz w pierwszej kolejności dokonuje kwalifikacji pacjenta do treningu fizycznego. Proces ten powinien uwzględniać:
• dokładną podmiotową i przedmiotową anamnezę,
• rozpoznanie oraz ocenę ewentualnych powikłań neurologicznych i naczyniowych, które mogą rozwijać się na skutek podejmowanej aktywności fizycznej,
• u osób po 30. roku życia ocenę EKG,
• rozpoznanie oraz ocenę chorób współistniejących z cukrzycą,
• wykluczenie ewentualnych przeciwwskazań.
Ponadto należy ocenić możliwości wysiłkowe osoby planującej podjęcie regularnej aktywności fizycznej.
Czas trwania wysiłku
Skuteczny czas trwania ćwiczeń fizycznych wykonywanych przez pacjentów z cukrzycą to 30-60 minut lub 150 minut tygodniowo – 30 minut pięć razy w tygodniu . Wysiłki trwające krócej mogą nie przynosić pożądanych efektów metabolicznych, dłuższe natomiast predysponują do większej urazowości. Najlepiej ćwiczyć codziennie, jeżeli nie jest to możliwe należy ćw. co drugi dzień, pomoże to najskuteczniej kontrolować stężenie glukozy we krwi. Najlepszą porą jest godzina po spożytym posiłku, gdy stężenie glukozy jest największe.
Plan treningu.
Właściwie zaplanowany trening powinien składać się z następujących etapów:
• rozgrzewka 5-10 min wolniejsze tempo ćw. stopniowo zwiększanego;
• etap krążeniowy tempo intensywniejsze, częstość oddechów wzrasta do 20-30 / min;
• etap końcowy 5-10 min, gdy spowalniamy tempo i powracamy do spoczynku.
Bardzo istotne jest, by każdą sesję treningową poprzedzać rozgrzewką
Kolejną składową jednostki treningowej stanowi część główna. Najbardziej zalecaną formą aktywności fizycznej są umiarkowane dynamiczne wysiłki o charakterze tlenowym, w tym zwłaszcza dla osób starszych: marsz, chodzenie po schodach, turystyka piesza, nordic walking, pływanie, aquaaerobic, gimnastyka dynamiczna, taniec
W doborze aktywności fizycznej należy kierować się zasadą indywidualizacji. Trening fizyczny może wpłynąć na wywołanie przewlekłej lub ostrej hipoglikemii, dlatego też w okresie pogorszenia się wyników należy modyfikować obciążenia i zakres treningu lub okresowo zaniechać udziału w zajęciach.
. Bardzo intensywny oraz krótkotrwały wysiłek fizyczny (> 90% VO2max) może prowadzić do hiperglikemii i ketozy. Przed planowanym wysiłkiem należy spożyć dodatkową porcję węglowodanów (20-30 gramów na 30 minut wysiłku), a w przypadku leczenia insuliną – rozważyć obniżenie dawki podawanej po wysiłku. Ze względu na możliwość powysiłkowej hipoglikemii niewskazane jest spożywanie alkoholu. Należy także dbać o prawidłowe nawodnienie organizmu oraz nie podejmować treningu w zbyt wysokiej lub niskiej temperaturze. Szczególnie ważny jest ubiór – ma on zapobiegać wystąpieniu ewentualnych urazów, w tym otarć. Wskazane jest, by przed i po każdej jednostce treningowej
ćwiczący obejrzał swoje stopy. Po zakończeniu części głównej ćwiczeń wskazane jest płynne przejście w końcową fazę aktywności – fazę wyciszenia, trwającą 5-10 minut.
Stopa cukrzycowa- stopa szczególnej troski.
Kłopoty ze stopami stanowią znaczną część problemów pacjenta z cukrzycą.
Prowadzi do osłabienia odczuwania bólu i nacisku, co skutkuje przeciążeniem mikrokrążenia i sprzyja powstawaniu martwicy oraz owrzodzeń skóry
OTYŁOŚĆ
to patologiczne nagromadzenie tkanki tłuszczowej w organizmie, przekraczające jego patologiczne potrzeby i możliwości adaptacyjne. Otyłość jest to przewlekła choroba spowodowana nadmierną podażą energii zawartej
w pokarmach w stosunku do zapotrzebowania organizmu, skutkiem czego jest magazynowanie nadmiaru w postaci tkanki tłuszczowej.
Otyłość najczęściej jest klasyfikowana i mierzona za pomocą wskaźnika masy ciała BMI ( iloraz masy ciała podzielonej przez wzrost do kwadratu).
Prawidłowa masa 20 – 24,9
Nadwaga 25 – 29,9
Otyłość 30 – 39,9Otyłość olbrzymia powyżej 40
Przy określaniu stopnia i charakteru otyłości niezbędne jest wykonanie pomiaru obwodu pasa (obwodu talii) w stosunku do obwodu bioder - Wskaźnik WHR.
Na podstawie wskaźnika WHR można podzielić otyłość na 2 rodzaje :
· Otyłość ginoidalna – pośladkowa, żeńska, typie gruszki. Charakteryzuje się nadmiernym odkładaniem się tkanki tłuszczowej w okolicy podkrętarzowej na przedniej powierzchni uda, w okolicy pośladkowej, na wzgórku łonowym i brzuchu. W tym typie otyłości wskaźnik WHR jest mniejszy niż 0,85 u kobiet i 0,95 u mężczyzn.
· Otyłość androidalna – brzuszna, męska, typ jabłko. Charakteryzuje się nadmiernym odkładaniem się tłuszczu w okolicy brzucha, bocznych powierzchni klatki piersiowej, nad mięśniem trójgłowym ramienia, w okolicy karku i podbródka. Dla tego rodzaju otyłości wskaźnik WHR jest większy niż 0,85 u kobiet i 0,95 u mężczyzn.
Przyczyny otyłości:
1. brak równowagi między dostarczoną organizmowi ilością energii a jej wydatkami w dłuższym okresie. Może on być spowodowany nadmiernym „dowozem” energii z pożywieniem, spadkiem wydatku energetycznego lub obydwoma powyższymi przyczynami.
2. Czynniki psychologiczne takie jak napięcie psychiczne, zmienne stany emocjonalne, lęk, strach, niepowodzenia życiowe, długotrwałe sytuacje stresowe.
3. Czynniki genetyczne. Wykazano, że jeśli rodzice są szczupli częstość występowania otyłości u potomstwa do lat 15 nie przekracza 10%. Jeśli jedno z rodziców jest otyłe odsetek wzrasta do 40%, a jeżeli obydwoje rodzice są otyli do 80%. Realizacja genetycznie uwarunkowanej skłonności do otyłości zależy od różnych czynników środowiskowych.
4. Czynniki neurogenne – uszkodzenie podwzgórza i jąder brzuszno-przyśrodkowych podwzgórza może powodować rozwój otyłości (ośrodki głodu i sytości).
5. Zaburzenia hormonalne:
· Niedoczynność tarczycy
· Zespół Cushinga
· Zespół policystycznych jajników
· Niedobór hormonu wzrostu
· Rzekoma niedoczynność przytarczyc
6. Czynniki farmakologiczne:
· Leki p/depresyjne
· Leki p/lkowe
· Psychotropowe
· p/padaczkowe
· kortykosterydy
· insulina.
7. Czynniki środowiskowe – aktywność fizyczna (mała lub jej brak).
Najczęstszymi chorobami związanymi z otyłością są:
1. cukrzyca typu II – spadek wagi ciała nawet o 5-10% prowadzi do obniżenia poziomu cukru we krwi i pozwala zmniejszyć dawki leków p/cukrzycowych.
2. nadciśnienie tętnicze – wzrost masy ciała o 20% powoduje ośmiokrotny wzrost częstości występowania nadciśnienia.
3. hiperlipidemia czyli podwyższenie poziomu cholesterolu i trójglicerydów we krwi, wpływa na rozwój miażdżycy.
4. udar mózgu dwukrotnie częściej występuje u osób otyłych.
5. choroba niedokrwienna serca -40% przypadków tej związane jest z BMI powyżej 25.
6. kamica pęcherzyka żółciowego – 6x częściej występuje u osób otyłych.
7. niewydolność serca -2x częściej u otyłych.
8. zmiany zwyrodnieniowe stawów – stawy podlegające nadmiernym obciążeniom szybciej ulegają uszkodzeniu, dotyczy to głównie stawów biodrowych, kolanowych i kręgosłupa.
9. nowotwory - u osób otyłych częściej występują nowotwory macicy, sutka, pęcherzyka żółciowego, prostaty i jelita grubego.
10. żylaki kkd
11. choroby płuc w przyp. otyłości dużego stopnia występuje utrudnienie wentylacji płuc wynikające z usztywnienia i obciążenia klatki piersiowej tkanką tłuszczową, uniesienie przepony przez rozrosłą tkankę tłuszczową w jamie brzusznej, powiększenie kifozy piersiowej.
12. dna moczanowa - u osób otyłych upośledzone jest wydalanie moczanów.
13. u dzieci otyłość jest przyczyną kolan szpotawych czy koślawych i płaskostopia.
Leczenie:
· dietetyczne – optymalny deficyt energetyczny zapewnia ubytek masy ciała ok. 1 kg tygodniowo;
· ruch – aktywność fizyczna ułatwia utratę energii i wyrównuje współistniejące zaburzenia metaboliczne. Intensywność ćwiczeń powinna uwzględniać wydolność krążeniowo- oddechową. Bardzo motywujące są ćwiczenia w grupach. Początkowo ćwiczenia powinny być prowadzone w pozycjach niskich, stopniowo przechodzimy do siadu i stania. Ćwiczenia czynne kk, mm. grzbietu i brzucha rozpoczynamy od kilku rodzajów ćwiczeń i kilku powtórzeń, stopniowo zwiększając ilość powtórzeń. Ćwiczenia przeplatamy ćwiczeniami oddechowymi. Wskazane jest stosowanie ćwiczeń czynnych odciążeniu i czynnych w odciążeniu z oporem – dochodzi do zmniejszenia tarcia między powierzchniami stawowymi i zwiększenie ilości mazi stawowej – zmniejszenie dolegliwości bólowych;
ü stosujemy także ćwiczenia w wodzie i gimnastykę, dodatkowo pływanie
ü najprostszym wysiłkiem najlepiej tolerowanym przez pacjentów otyłych jest codzienny spacer. Zaczynamy go od 30 min zwiększając w miarę upływu czasu tempo poruszania i czas trwania do 1 godziny.
[ Pobierz całość w formacie PDF ]