Czas subiektywny i intersubiektywny w epice(1), Egzamin
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Twierdzenia dotyczące czasu zawarte w literaturze wynikają z analiz czasu tzw. „intersubiektywnego czasu konkretnego” (tj. jakościowo wypełnionego) - „czasu, w którym żyjemy” oraz „czasu ściśle subiektywnego” („fenomenalnego”) - w odróżnieniu od obiektywnego, fizykalnego „czasu świata”.
Rozważania dotyczące czasu intersubiektywnego poświęcone bywają: „ sposobowi istnienia w czasie” zdarzeń, procesów czy „przedmiotów trwających w czasie”, w szczególności problemowi ich trwania, ciągłości i identyczności. np. teologiczne twierdzenia o creatio continua, ontologię Ingardena, Bergsonowską „teorię trwania”, jak i egzystencjalistyczną tezę.
Ontologia i metafizyka „czasu konkretnego” dotyczy istnienia w czasie jaźni ludzkiej (pytania o ciągłość, trwałość, identyczność/ nieciągłość, „punktualność” czasie ludzkiego indywiduum). Czasowość- podstawowa struktura ludzkiego bytu (związek indywidualnej pamięci z trwałością jaźni).
Pojęcie kierunku ludzkiego istnienia znajduje zastosowanie w:
1. Problematyce religijnej, m.in. koncepcja „człowieka faustycznego”,
2. Współczesnym egzystencjalizmie (formuła Sein zum Tode),
3. Problematyce czasowego istnienia społeczeństw (socjologicznie, historiozoficznie).
Teorie o postępie, regresie, czy cykliczności dziejów.
Natomiast do ciągłości, trwania i identyczności społeczeństw w czasie odnoszą się takie zagadnienia jak: substrat natury ludzkiej, dążenia człowieka do ponadczasowego porządku, rytm, heteronomia czasu społecznego, tezy dialektyczne, ewolucjonistyczne.
Ontologia i metafizyka „czasu subiektywnego” (czy świadomości
czy świadomości czasu podejmuje takie zagadnienia jak, m.in. twierdzenia o odrębności "charakteru metrycznego", tempo czasu psychologicznego (przeżyciowe skracanie i rozciąganie odcinków czasu), struktura "teraz" przeżywanego, twierdzenie o łączeniu treści świadomych, tworzących obraz przeszłości indywidualnej, w powiązania nie przyczynowe, lecz asocjatywne.
Ontologiczne i metafizyczne tezy dotyczące poszczególnych odmian czasu dochodzą do głosu w dziełach literackich ( i czasem formach pozaliterackich) w postaci "idei", bądź "jakości metafizycznych". Rozpatrując zagadnienia czasu w literaturze analizowano często tezy na temat czasu. Pomieszanie problematyki struktury czasowej lit. ze sprawą filozofii czasu ukazywanej w lit. miało ważne konsekwencje badawcze(zwłaszcza w epice).
Niektóre dzieła skoncentrowały się na filozofii czasu, inne (dawniejsze) nie stawiały w sposób bezpośredni tego typu zagadnień. Pewne gatunki epiki ( epos homerycki, nowela, powieść epizodyczna typu XVIII-wiecznego) nie ukazują czasu, są "bezczasowe".Niezauważanemu dawniej czasowi postać dali-może romantycy, może Flaubert, a może dopiero Proust. Twierdzenie to miewa charakter normatywny, przyjmując jako wzorzec powieść nowoczesną "odsłaniającą czasowość"-mimetyczna teoria odtwarzania. Konstruowanie czasowości świata literackiego może dokonywać się za pośrednictwem funkcji przedstawieniowej. Na charakterystykę czasową zdarzeń i procesów składa się co najmniej: określenie czasowego uporządkowania, czasu trwania, tempa oraz wzajemnej relacji (wspólzachodzenia zdarzeń i procesów). Wszystkie te wyznaczniki mogą być zakomunikowane denotacyjnie.
Uwagi od Klaudii: nie czytałam całego tekstu, odnalazłam tylko dany fragment. Szukałam rozróżnienia na ....., jednak nie ma bezpośredniej informacji na ten temat. Ostatni akapit tej notatki poświęcony jest tej tematyce-> pośrednia.... charakterystyczna jest więc dla dawniejszych gatunków epiki, nie podejmującej bezpośrednio tematu czasowości. Bezpośrednia cechuje powieść nowoczesną, w którym czas staje się "elementem aktywnym w dziele". Unaocznione w niej zostają "intencje czasowe dzieła" bądź "znaczenie czasowe zawarte w przedmiotach przedstawionych".
... [ Pobierz całość w formacie PDF ]